იონებისა და პროტონების შეჯახებით გლაზმა წარმოიქმნა

 ფიზიკოსებმა, რომლებიც დიდ ადრონულ კოლაიდერზე მუშაობენ, მძიმე იონებისა და პროტონების შეჯახების დროს უჩვეულო ეფექტი აღმოაჩინეს, მსგავსი პროტონ-პროტონული და იონ-იონური შეჯახების დროს დამზერილისა. ამ ეფექტს ნივთიერების განსაკუთრებულ მდგომარეობას – გლაზმას უკავშირებდნენ, თუმცა, მეცნიერები მის აღმოჩენას იონ-პროტონულ შეჯახებებში არ ელოდნენ(arXiv.org).

კვარკული მატერიის კავშირი ჰიგსთან

  სამვალენტიანი კვარკები, რომლებიც ყველა პროტონის შემადგენლობაში შედიან, მატერიის საერთო მასის ერთ პროცენტს შეადგენენ, ხოლო დანარჩენი კვარკებსა და გლიუონებს შორის ურთიერთქმედებაზე მოდის.