ყველაფერი ასტრონომიის შესახებ
წინა საუკუნის დასაწყისში ალბერტ აინშტაინმა ფარდობოთობის საერთო თეორიაში შემოიღო დროისგან დამოუკიდებელი სიდიდე, ე.წ. კოსმოლოგიური მუდმივა, რომელიც აღნიშნა ბერძნული ასო „ლამბდათი“-Λ. Λ იყო ფორმალური კონსტანტა, რომელშიც აინშტაინი ვერავითარ ფიზიკურ აზრს ვერ ხედავდა.
დიდი და ლამაზი გალაქტიკა NGC 5584-ის დიამეტრი 50 000 სინათლის წელია, ჩვენიდან 72 მილიონი სინათლის წლის მანძილზე მდებარეობს ქალწულის თანავარსკვლავედის მიმართულებით.
რა ფერი აქვს სამყაროს? უფრო სწორედ, მთელი ცის ფერი რომ შეგვეზავებინა რა ფერის იქნებოდა იგი?
ასტრონომები ტერმინ დიდ აფეთქებას ერთმანეთთან დაკავშირებული ორი მნიშვნელობით იყენებენ. ერთის მხრივ ტერმინში იგულისხმება თვითონ ეს მოვლენა, რომელმაც სამყარო დაახლოებით 15 მილიარდი წლის წინათ გააჩინა; მეორეს მხრივ – მისი განვითარების ყველა სცენარი, გაფართოებისა და გაცივების პროცესებით.
სურათი გადაღებულია კოსმოსური ობსერვატორია ჰაბლის საშუალებით(HUBBLE). ამ უცნაური ფორმის გალაქტიკას „ჰოაგის ობიექტი“ ქვია( Hoag’s Object). ის გველის თანავარსკვლავედში მდებარეობს, დედამიწიდან 600 მილიონი სინათლის წლის მანძილზე. ეს გალაქტიკა წარმოადგენს თითქმის იდეალურ წრეს ცისფერი ვარსკვლავებით, რომელიც ყვითელ ბირთვსაა გარშემორტყმული. ზომით 100 ათასი სინათლის წლისაა. გარსში ცისფერი, მასიური ვარსკვლავები დომინირებენ, ბირთვი კი ძირითადათ ხნიერი, ყვითელი ვარსკვლავებისაგან არის შედგენილი. გარე წრესა და ბირთვს შორის არსებულ სივრცეში შესაძლებელია არის ვარსკვლავთგროვები, ალბათ ძალიან მკრთალი, რის გამოც ისინი არ ჩანან.
რა დაემართა ფოტოზე გამოსახულ გალაქტიკურ გროვას? ამის გასარკვევად მარტო კოსმოსური ობსერვატორია ჰაბლით გადაღებული ფოტოები არ კმარა, აუცილებელია კომპიუტერული მოდელირების დახმარებაც. სურათზე ყოველი გადღაბნილი ყვითელი ლაქა ჩვეულებრივი გალაქტიკაა. ეს გალაქტიკები Abel 1689-ის უკან მდებარე, ფონური გალაქტიკებია, უმრავლესობა უცნაურად გადიდებულია და დამახინჯებული, მათ გრძელი და დეფორმირებული რკალების ფორმა მიიღეს, რაც გრავიტაციული ლინზირების შედეგია.
დღევანდელ სურათზე წარმოდგენილია ყველაზე პირველად აღმოჩენილი კომპაქტური გალაქტიკური ჯგუფი – სტეფანეს კვინტეტი. გამოსახულება შედგენილია ”ჰაბლის მემკვიდრეობის” სახელით ცნობილი მონაცემებით. ეს ჯგუფი დედამიწიდან 300 მილიონი სინათლის წლითაა დაშორებული. ხუთიდან მხოლოდ ოთხი მდებარეობს სინამდვილეში ერთმანეთთან ახლოს. ზედმეტი გალაქტიკის შემჩნევა არ არის ძნელი.
ქვები კოპსმოსიდან დედამიწაზე ყოველ დღიურად ცვივა. თუმცა რაც უფრო დიდია ქვა, მით უფრო იშვიათია ასეთი შეჯახებები. კილოგრამობით ასეთი მტვერი ცვივა დედამიწაზე. ყველაზე დიდი ნაწილაკები ატმოსფეროში შემოსვლის დროს კაშკაშა მეტეორიტებად იქცევიან ხოლმე. ქვები და გაყინული მეტეორიტები სწრაფადვე ოქრთქლდებიან ატმოსფეროში შემოსვლისას და ზედაპირამდე ვერ აღწევენ. საფრთხეს წარმოადგენენ კლდოვანი ნამსხვრევები 100 მეტრზე მეტი დიამეტრებით, რომლებიც დედამიწას დაახლოებით 1000 წლის განმავლობაში ერთხელ სტუმრობენ.
ყველაზე დიდი პარადოქსი, მეცნიერების ისტორიის თვალსაზრისით, არის მოვლენა, რომელიც გერმანელი ასტრონომის ვილჰელმ ოლბერსის სახელითაა ცნობილი.