მეცნიერებმა უდიდესი შავი ხვრელები აღმოაჩინეს, გალაქტიკებში, რომლებშიც მათი არსებობა სრულიად წარმოუდგენელი იყო. აღმოჩენა უზარმაზარი ხვრელების ზრდის შესწავლაში დაეგვეხმარება, აცხადებენ მეცნიერები.
კატეგორია: შავი ხვრელი
წყლის ორთქლი ადრეულ სამყაროში
ასტრონომთა საერთაშორისო გუნდმა, მკვლევარ Paul van der Werf -ის ეგიდით(Leiden University, ჰოლანდია), აღმოაჩინა, რომ ადრეული სამყაროს შავი ხვრელი მტვრისა და გაზების ფართე დისკოთია გარსშემორტყმული, რომელშიც აქტიურად და სწრაფად ფორმირდებიან ვარსკვლავები.
შავი ხვრელი მარკარიან 509
გამოიყენეს რა ერთბაშად ხუთი კოსმოსური ტელესკოპი, ასტრონომებმა გაარკვიეს შავი ხვრელის მიერ მისი შემომფარგვლელი გარემოდან ნივთიერებების შთანთქმის მექანიზმის დეტალები. ამის შესახებ წერს ჟურნალი Astronomy and Astrophysics, მოკლედ კი ნიდერლანედების კოსმოსური კვლევის ინსტიტუტის საიტი.
რადიაციის ნაკადები შავი ხვრელიდან
რადიაციის ნაკადები, რადიოწყაროდან Swift J1644 +57, შეიძლება მოდიოდეს ვარსკვლავიდან, რომელიც ოდესღაც შავმა ხვრელმა შთანთქა.
„ჩანდრამ“ შავი ხვრელისკენ მოძრავი გაზი გადაიღო
ობსევატორია „ჩანდრა“, რომელიც ამერიკის კოსმოსურ სააგენტოს NASA-ს ეკუთვნის, პიველმა შეძლო შავი ხვრელისკენ მოძრავი გავარვარებული გაზის ნაკადის გადაღება.
წყლის ყველაზე დიდი რეზერვუარი სამყაროში
ასტრონომთა ორმა ჯგუფმა აღმოაჩინა წყლის ყველაზე დიდი რეზერვუარი, აქამდე აღმოჩენილთა შორის სამყაროში. წყალი, ექვივალენტური 140 ტრილიონი დედამიწის წყლის საფარისა, გიგანტური შავი ხვრელის გარშემოა თავმოყრილი. ხვრელი დედამიწიდან 12 მილიარდი სინათლის წლით დაშორებული კვაზარის ცენტრში მდებარეობს.
როგორ გაჩნდნენ ზემასიური შავი ხვრელები?
ასეულობით გალაქტიკაზე 5 წლიანი დაკვირვებების მერე, ასტრონომებმა დაასკვნეს, რომ შავი ხვრელების უმრავლესობა გალაქტიკების შერწყმის დროს არ გაჩენილან. მათ უმრავლესობას ცენტრში ზემასიური ხვრელი აქვს. ზოგჯერ ამ ხვრელების მასა რამდენიმე მილიარდჯერ აჭარბებს მზის მასას. ისინი პერიოდულად აქტიურები ხდებიან ხოლმე.
პირველად აღმოჩენილი შავი ხვრელი ნამდვილად არსებობს
ასტრონომებმა დაადგინეს ზუსტი მანძილი ობიექტ გედი X-1-ამდე, ის არის ყველაზე პირველი ობიექტი, რომელიც შავ ხვრელად აღიარეს. ამის შესახებ ერთბაშად სამი ნაშრომი გამოქვეყნდა ჟურნალ The Astrophysical Journal-ში, ხოლო მოკლედ ამის შესახებ პორტალი Physics World-ი იუწეყება.
გრავიტაციული ლინზირება
თუ დამკვირვებელსა და ვარსკვლავს შორის ერთ ხაზზე შავი ხვრელი აღმოჩნდა, ვარსკვლავიდან გამოსხივებული სინათლე ხვრელის მახლობლად ფოკუსირდება ისე, როგორც ჩვეულებრივი გამადიდებელი ლინზას შემთხვევაში, ოღონდ ხვრელი სხივებს გრავიტაციით გადახრის და არ ახდენს მათ გარდატეხას, როგორც ამას აკეთებს ჩვეულებრივი ოპტიკური ლინზა.