ანარეკლი სინათლის სიჩქარით მოძრავი სარკიდან

 აინშტაინის გენიალურ ტვინში ჩატარებული წარმოსახვითი ექსპერიმენტი, რომელშიც სარკე სინათლის სიჩქარის მახლობელი სიჩქარით მძრაობს, მისი ზედაპირიდან არეკლილი სინათლის ტალღის სიგრძეს ცვლის, პრაქტიკული ექსპერიმენტით შემოწმდა(Max Planck Institute of Quantum Optics).

 ყოველდღიურ ცხოვრებაში, როგორც წესი, სარკულ ანარეკლებს ვხედავთ ზედაპირებზე, რომლებიც უძრავია ან შედარებით მცირე სიჩქარეებით მოძრაობს. რა მოხდება, თუ სარკე თითქმის იგივე სიჩქარით იმოძრავებს, როგორც სინათლე? ამ კითხვაზე პასუხი ალბერტ აინშტაინმა 1905 წელს გასცა: ასეთ შემთხვევაში ანარეკლი ულტრაიისფერი დიაპაზონის გამოსხივების იმპულსების სერიებად გადაიქცევა.

 ბუნებრივია, სინათლის სიჩქარემდე ჩვეულებრივი სარკის აჩქარება შეუძლებელია. ექსპერიმენტში ელექტრონების ბრტყელი ფრონტი იქნა გამოყენებული, რომელსაც არეკვლის უნარი გააჩნია. ასეთი ელექტრონების წყარო ნანომეტრული ზომების ლითონის ფირფიტა იყო, რომელიც ლაზერის 50 ფემტოწამიანი იმპულსით იქნა დასხივებული. იმპულსის ინტენსიურობა სრულიად საკმარისი იყო იმისათვის, რომ ფირფიტიდან ელექტრონები გამოეძევებინა, რომლებიც თითქმის სინათლის სიჩქარით ”გამოცვივდნენ”. ამ სტრუქტურის მოძრაობის მიმართულების საწინააღმდეგოდ, მეცნიერებმა რამდენიმე ფემტოწამიანი ხანგრძლივობის ინფრაწითელი დიაპაზონის ლაზერული იმპულსი მიმართეს. ისევე, როგორც ჩოგნის ზედაპირიდან არეკლილი ტენისის ბურთი ჩქარდება, ლაზერის ინფრაწითელი იმპულსიც „აჩქარდა“, ოღონდ სიჩქარის მატების ნაცვლად(შეუძლებელი ფოტონებისთვის) ელექტრონების „სარკემ“ გამოსხივების სიხშირე წაანაცვლა. ფემტოწამიანი ინფრაწითელი იმპულსის ნაცვლად „სარკიდან“ ატოწამიანი ულტრაიისფერი იმპულსი აირეკლა.

 კიდევ ერთი მიზეზის გარდა, ვთქვათ, რომ „აინშტაინი მართალი იყო“, მკვლევართა ნამუშევარმა მეცნიერებს ახალი ინსტრუმენტი აჩუქა, რომელიც ინტენსიური ლაზერული გამოსხივების უჩვეულოდ მოკლე იმპულსებს იძლევა ექსტრემალურ ულტრაიისფერ დიაპაზონში, ზედგამოჭრილი მიკროსამყაროს შესწავლისათვის.

Leave a Reply

თქვენი ელფოსტის მისამართი გამოქვეყნებული არ იყო. აუცილებელი ველები მონიშნულია *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.