Posted by შეგახსენებთ, რომ, საერთო ფარდობითობის თეორიის მიხედვით, სხეულის გრავიტაცია დრო-სივრცის სტრუქტურას ამრუდებს, რის გამოც ხდება წრფივად მოძრავი სხივების გამრუდებაც. საკმარისად მასიური ციური სხეული ან სხეულთა ჯგუფი – მაგალითად, შავი ხვრელი, გალაქტიკა ან ბნელი მატერიის გროვა – შეიძლება თავისებურ ლინზად იქცეს და მათში გასული სინათლე გადახაროს.
ასტრონომებმა არა ერთი ასეთი გრავიტაციული ლინზა შეისწავლეს, მათ ხშირად ინსტრუმენტადაც იყენებენ, როგორც ჩვეულებრივ ლინზებს, უკან მყოფი ობიექტების გასადიდებლად.
ახლახანს ასეთი ლინზა ორბიტალურმა ტელესკოპმა ”ჰაბლმა” შეამჩნია – გამრუდებული სინათლის თაღის ფორმით(აინშტაინის რგოლი) ჩანს გამოსხივება, რომელმაც გალაქტიკურ გროვა IDCS J1426.5+3508-ში გაიარა. გამსოხივების წყარო ჩვენიდან დახლოებით 10 მილიარდი სინათლის წლის მანძილზე მდებარეობს. გამოდის, რომ წყარო კიდევ უფრო შორსაა და კიდევ უფრო ძველია(შეგახსენებთ, რომ სამყაროს ასაკი 13,7 მლრდ. წელია). პრობლემა იმაშია, რომ ეს ასე არ უნდა იყოს: ასეთ შორეულ დროში, თანამედროვე წარმოდგენებით, კაშკაშა გალაქტიკები არ უნდა არსებობდნენ. თუმცა, ანალიზით დადგინდა, რომ ეს გალაქტიკაა, აქტიური ვარსკვლავთწარმომქმნელი პროცესებით მასში(უფრო სწორად, ასეთი იყო 10-13 მლრდ. წლის წინათ).
რაც უფრო შორს ვიხედებით, მით უფრო ნაკლებად მასიური უნდა იყვნენ შემჩნეული გალაქტიკური გროვები: იდეაში, გროვებიც, რომლებმაც ეს ლინზა შექმნეს, ძალიან დიდი იშვიათობა უნდა იყოს. IDCS J1426.5+3508 შორეული ეპოქის ყველაზე მასიური გალაქტიკური გროვაა, ყოველ შემთხვევაში, მათ შორის, რომლებიც დღეისათვისაა ცნობილი. მისი მასა 500 ტრილიონი მზის მასას უტოლდება, რაც 5-10-ჯერ მეტია მაშინდელი გროვებისათვის დამახასიათებელ მასაზე. ძალიან დიდი დაშოერბის გამო მათი ვარსკვლავების გამოსხივება სპექტრის წითელ ნაწილშია გადაწეული.
გამოდის, რომ ჩვენ ”ორმაგ იშვიათობას” ვხედავთ, გამოსხივების წყაროს თვალსაზრისით და გრავიტაციული ლინზას თვალსაზრისითაც. უჩვეულოა თვითონ გაწელილი თაღიც, რომლის ფორმა შორეულმა გამოსხივებამ მიიღო.
მეცნიერები ახსნის ორ შესაძლო ვარიანტს ვარაუდობენ. პირველ რიგში, გალაქტიკების შორეულ და ძველ გროვას, თავისი უფრო თანამედროვე ანალოგებისგან განსხვავებით(1), უფრო მკვრივი ცენტრი აქვს, რომელიც, შესაბამისად, სინათლის მოძრაობის ტრაექტორიას უფრო მეტად გადახრის. თუმცა პირველადი გამოთვლების მიხედვით, კიდევ ერთი ასეთი ცენტრალური მასაც კი არ არის საკმარისი დაფიქისირებული ძლიერი ზემოქმედების მოსახდენად.
მეორე ვერსიით, დროს-სივრცის ქსოვილის მიკროსკოპული ფლუქტუაციები, რომლებიც დიდი აფეთქების მერე გაჩნდა, ისეთი არაა, როგორსაც თეორიული მოდელები წინასწარმეტყველებენ და გაცილებით დიდი გალქტიკებისა და მათი გროვების არსებობას უშვებენ.