Posted by თითქმის ორ ათწლეულიანი დაკვირვებების შემდეგ, ატაკამას კოსმოლოგიური ტელესკოპის კოლაბორაციამ, რომელიც ჩილეს ატაკამას უდაბნოში დაახლოებით 5000 მეტრის სიმაღლეზე მდებარეობს, 2025 წლის მარტში, მონაცემთა მეექვსე და ბოლო ნაკრები გამოაქვეყნა. ძირითადი შედეგები, რომლებიც წარმოდგენილია ჟურნალ Cosmology and Astroparticle Physics ახლახან გამოქვეყნებულ სამ ნაშრომში, მოიცავს კოსმოსური მიკროტალღური ფონის გამოსხივების ულტრამაღალი გარჩევადობის რუკებს, განსაკუთრებული აქცენტით მის პოლარიზაციაზე (რელიქტური გამოსხივების დიპოლი).
ეს უახლესი მონაცემები, რაღაცის დასასრულიც არის და ახლის დაწყების წერტილიც: მონაცემთა უზარმაზარი მასივი მთელი სამეცნიერო საზოგადაოებისთვის ხდება ხელმისაწვდომი, ანალიზის ახალ რაუნდზე მიწვევით, რამაც შეიძლება ახალი კითხვები გააჩინოს ან დაადასტუროს ძველი გაურკვევლობები.
ანიმაცია გვიჩვენებს რელიქტური გამოსხივების რუკის შედგენის პროცესს.
აღსანიშნავია, რომ ატაკამას რადიოტელესკოპთა მასივის საშუალებით მიღებული მონაცემებით მოხდა ჰაბლის მუდმივას დაზუსტება – სიდიდისა, რომელიც გვიჩვენებს რა აჩქარებით ფართოვდება სამყარო. რელიქტურ გამოსიხვებაზე ჩატარებული ეს დაკვირვება ადასტურებს მონაცემს, რომელიც ადრე, კოსმოსური “პლანკის” საშუალებით დადგინდა. ამჯერად, მტკიცებულება მიღებულია ამ უძველესი გამოსხივების პოლარიზაციის მაჩვენებლიდანაც, რაც შედეგის სანდოობას ამაღლებს. ამასთან ერთად, ეს მნიშვნელობა არ ემთხვევა იმას, რომელიც ახლო სამყაროზე დაკვირვებით მიიღება, მაგალითდ, ზეახლებზე და გალაქტიკებზე დაკვირვებით. ანუ, ორ განსხვავებულ შედეგს შორის სხვაობას ერთი ცალკეული ექსპერიმენტის შეცდომად ვერ ჩავთვლით, ეს უკვე ნამდვილი მეცნიერული უთანხმოებაა, რომელიც “ჰაბლის დაძაბულობის” სახელით არის ცნობილი. ეს ამყარებს იდეას იმის შესახებ, რომ სამყაროს ახლანდელ მოდელში რაღაც რიგზე ვერ არის (მოკლედ კოსმოლოგიური მოდელის შესახებ).
უკანასკნელი წლების განმავლობაში, ჰაბლის მიდმივას პრობლემის გადასაჭრელად, ზოგიერთმა მეცნიერმა, ახლანდელი კოსმოლოგიური მოდელის ალტერნატიული ვერსიები შეიმუშავა, ახალი ჰიპოთეზების დამატებითა და სამყაროს ევოლუციაში გარკვეული ასპექტების შეცვლით. ახალი მონაცემები, 30 ასეთი მოდელის შემოწმების საშუალებას იძლევა. შედეგი აშკარაა: ამ ჰიპოთეზების უმეტესობა ახალი დაკვირვებებით შეფასებას ვერ უძლებს. პრაქტიკაში, ადრე შესაძლოდ მიჩნეული ალტერნატიული იდეების უმეტესობა უარყოფილი იქნა. ეს არ ნიშნავს, რომ პასუხი უკვე გვაქვს, მაგრამ ეს იმაზე მიუთითებს, რომ დროა შევცვალოთ ჩვენი მიდგომა და ვეძებოთ ახალი გზები, იმის ნაცვლად, რომ გავაგრძელოთ იმ მოდელების გამოყენება, რომლებსაც დაკვირვებით მიღებული მონაცემები აღარ უჭერს მხარს.
ატაკამას ტელესკოპის (რადიოობსერვატორია ALMA) მიერ გამოქვეყნებული ამ უახლესი მონაცემების ერთ-ერთი ძლიერი მხარე, კოსმოსური მიკროტალღური ფონის ახალი რუკების ხარისხია, განსაკუთრებით კი სინათლის პოლარიზაციის ამსახველი რუკებისა. ტელესკოპის დიდი ზომისა და ხმელეთიდან დაკვირვების სიზუსტის წყალობით, მოხერხდა ამ უძველესი სინათლის გაცილებით დახვეწილი დეტალების დაფიქსირება. ეს ახალი რუკები არ ცვლის “პლანკის” რუკებს, არამედ ავსებს მათ. მთლიანიობაში, ისინი ადრეული სამყაროს მეტად მკაფიო და დეტალურ სურათს გვთავაზობენ. მკვლევარებს ეს ეხმარება უკეთ გაიგონ, თუ როგორ ჩამოყალიბდა ისეთი მასშტაბური სტრუქტურები, როგორიცაა გალაქტიკები და მათი გორვები (კლასტერები), ქმნის გაცილებით მყარ საფუძველს მომავალი კვლევებისთვის.