ვარსკვლავი თავის პლანეტას რენტგენის სხივებით წვავს

 

პლანეტა COROT-2b ტრანზიტიული(ვარსკვლავის წინ გავლა) ეფექტით 3 წლის წინ აღმოაჩინეს(ზომით იუპიტერზე დიდია). მისი „გაბერვა“ ძლიერი გაცხელებით, მძლავრი რენტგენით და გაზის გიგანტური მასების მოწყვეტითაა გამოწვეული(CXC/ M. Weiss).

ასტრონომებმა გაარკვიეს, რომ გაზური გიგანტი COROT-2b 100 000-ჯერ მეტ რენტგენულ ნაკადს იღებს, ვიდრე დედამიწა მზისგან გამოსხივებულ რენტგენის სხივებს. ეს გამოსხივება პლანეტას საკმაოდ მაღალი სიჩქარით აორთქლებს.

რენტგენულმა ტელესკოპმა „ჩანდრამ“ ასტრონომებს საშუალება მისცა დაემზირათ ეს დრამა. მსხვერპლი – პლანეტა COROT-2b-ა, 3,3 იუპიტერის მასით. ის თავისი ვარსკვლავის გარშემო დაახლოებით 4 მილიონი კილომეტრის მანილითაა დაშორებული( ათჯერ ახლოს, ვიდრე მერკური პერიჰელიუმის დროს).

COROT-2 ჯვითელი ჯუჯაა, მასით და დიამეტრით ძალიან ახლოსაა მზესთნ. ამ ვარსკვლავამდე მანძილი 880 სინათლის წელია, მდებარეობს არწივის თანავარსკვლავედში, მისი დანახვა საშუალო სიმძლავრის სამოყვარულო ტელესკოპითაცაა შესაძლებელი.

კომბინირებული ფოტო ოპტიკურ, ინფრაწითელ და რენტგენის დიაპაზონებში გვიჩვენებს ვარსკვლავ COROT-2-ს(ცენტრში), შემოსაზღვრულს იისფერი ნათებით, რაც ძალიან ძლიერ რენტგენის გამოსხივებაზე მეტყველებს. ფოტოზე პლანეტა არ ჩანს( NASA/NSF/IPAC-Caltech/UMass/2MASS, PROMPT, DSS, CXC/Univ. of Hamburg/S.Schröter et al.).

COROT-2 შეიძლებოდა ჩვენი მზის ზუსტი ასლი ყოფილიყო, რომ არა ზოგიერთი განსხვავება. ამ სისტემის ასაკი სულ რაღაც 100-300 მილიონი წელია. ის ძალიან ახალგაზრდაა, თუმცა უჩვეულოდ აქტიური: მის ზედაპირზე მძლავრი მაგნიტური ტურბულენცია ბობოქრობს, თვითონ ვარსკვლავი კი მძლავრ რენტგენულ ნაკადებს ასხივებს, რომლებიც ახლოს მყოფ პლანეტას ანადგურებენ.

სიტუაცია პლანეტა WASP-12b-სას ჰგავს, რომელსაც თავისი ვარსკვლავი არამარტო აორთქლებს, არამედ შთანთქავს კიდეც. ოღონდ COROT-2b ორჯერ მძიმეა WASP-12b-ზე, ხოლო განადგურების ტემპი რამდენიმეჯერ უფრო ნელი აქვს. ამიტომ მთლიანად გაქრობას თავისი ვარსკვლავის სიცოცხლის მანძილზე ის ალბათ ვერ მოასწრებს, თუმცა საკმაოდ შემცირდება ზომებში. პლანეტის ზედაპირიდან წამში 5 მილიონ ტონამდე ნივთიერება ორთქლდება.

ასტრონომები ვარაუდობენ, რომ COROT-2-ის ასეთი ბობოქარი ქმედება სწორედ ასეთი დიდი პლანეტის სიახლოვითაა გამოწვეული. სწორედ ის უზრუნველყოფს ვარსკვლავის ფენების სწრაფ ბრუნვას, რაც ძლიერი მაგნიტური ველების გენერირებას და დამღუპველი რენტგენის სხივების გაჩენას იწვევს. COROT-2b რომ არა, ეს ვარსკვლავი ჯერ კიდევ რამდენიმე მილიონი წლის წინათ დაწყნარდებოდა და კიდევ უფრო დაემსგავსებოდა ჩვენს მზეს.

ამ ჰიპოთეზის ირიბ მტკიცებულებად შეიძლება ჩაითვალოს ვარსკვლავ-კომპანიონზე ჩატარებული დაკვირვება(ასტრონომები თვლიან, რომ COROT-2 შედის ორმაგ ვარსკვლავურ სისტემაში). ის COROT-2-დან 1000 ასტრონომული ერთეულითაა(1 ა.ე. = 150 000 000 მლნ.კმ) დაშორებული და რენტგენის დიაპაზონში პრაქტიკულად არ ჩანს. შესაძლებელია, სწორედ იმოტომ, რომ მას არ გააჩნია ახლოს მყოფი პლანეტები, ვარაუდობენ კვლევის ავტორები, რომელთა ნამუშევარი გამოქვეყნდა ჟურნალ Astronomy and Astrophysics-ში.