სუპერკამიოკანდე ნეიტრინოებს იკვლევს

 კოლაბორაცია Super-Kamiokande-მ, რომელიც ამავე სახელით ცნობილ ნეიტრინოების დეტექტორზე მუშაობს, იუწყება, რომ მონაცემებში, რომლებიც 18 წლიანი მუშაობის განმავლობაში დაგროვდა, მიხეევ-სმირნოვ-ვოლფენშთაინის ეფექტი ვლინდება, გამოწვეული ნეიტრინოების მოძრაობით დედამიწის წიაღში. აქამდე ამ თეორიული ეფექტის მხოლოდ არაპირდაპირი შემოწმება იყო შესაძლებელი (physics).

 კოლაბორაცია Super-Kamiokande-მ ნეიტრინოთა დღე-ღამური ნაკადების სხვაობათა შესწავლა დიდი ხნის წინათ დაიწყო. 2004 წლის სტატიაში ასეთი შედეგებია მოყვანილი: ღამის ნაკადი აჭარბებს დღისას (1,8 ± 1,6 ± 1,2)%, რომელშიც ნაჩვენები ორი განუსაზღვრელობა სტატისტიკურ და სისტემურ ცდომილებებს შეესაბამება. გასაგებია, რომ ასეთი შედეგი საძიებო ეფექტის რეალურობის მტკიცებულება არ არის – ასეთ რიცხვს ნულოვანი შედეგიც შეიძლება მიესადაგოს.

 მონაცემთა დაგროვებასთან და მეოთოდიკის სრულყოფასთან ერთად, ცდომილებები შემცირდა, ხოლო ეფექტი არ გაქრა. გამოქვეყნებულ პუბლიკაციაში კოლაბორაციამ 18 წლიანი ნამუშევრის შედეგები წარმოადგინა. დღის და ღამის ნაკადებს შორის სხვაობა ახლა (3,2 ± 1,1 ± 0,5)%-ს შეადგენს. სხვა ნეიტრინულ დეტექტორთან (SNO) ამ შედეგების გაერთიანებით, ნაკადებს შორის განსხვავება მკაფიო გახდა: (2,9 ± 1,0)%. ეს რიცხვი ახლა პრაქტიკულად სამ სტანდარტულ გადახრამდე აღწევს – საზღვრამდე, რომლის იქეთ ფიზიკოსები ეფექტის არსებობის შესახებ საუბარს სერიოზულად იწყებენ.

 მვს-ეფექტი, როგორც ჩანს, უკვე პირდაპირ დაიმზირება, არა მარტო ირიბად. საბოლოო შედეგი მაშინ გამოქვეყნდება, როცა ეფექტის სტატისტიკური მნიშვნელობა 5 სტანდარტულ გადახრას მიაღწევს. ამისათვის კიდევ ერთი ათწლეული იქნება საჭირო, ან დეტექტორის ზომების მნიშვნელოვანი ზრდა. იაპონელებს ასეთი გეგმები უკვე აქვთ. უახლოეს წლებში პროექტ Hyper-Kamiokande-ს რეალიზება დაიწყება, რომელმაც დეტექტორის მგრძნობელობა უნდა გაზარდოს, ნეიტრინოების რეგისტრაციის ჩათვლით.

 რატომ ცდილობენ ფიზიკოსები ღამისა და დღის ნეიტრინოების ნაკადებს შორის სხვაობის გაზომვას, თუ ყველაფერი თეორიას ისედაც ემთხვევა. საქმე იმაშია, რომ ეს სხვაობა ნეიტრინოთა თვისებებზეა დამოკიდებული, ამ თვისებებზე კი ძალიან ცოტა ვიცით, სხვა ნაწილეკებთან შედარებით (ელემენტარული ნაწილაკების სტანდარტული მოდელი). ეს, ნეიტრინოების რეგისტრაციის სიძნელესა და მათი სხვა ნაწილაკებისგან განსხვავებულობით არის გამოწვეული. ნეიტრინო მილიარდჯერ მსუბუქია, თან არავინ იცის რატომ; ფიზიკოსთა უმრავლესობა ეჭვობს, რომ ნეიტრინო მასას სხვაგვარი მექანიზმით იძენს, არა ჰიგსისეული მექანიზმით. ნეიტრინოებ სხვადასხვა ტიპებად ურთიერთგადაქცევა შეუძლიათ, რაც დიდი ცდომილებებით არის ცნობილი (სიახლე ნეიტრინოების შესახებ). და ბოლოს, სრულიად გაურკვევევლია, ირღვევა თუ არა CP-სიმატერია ნეიტრინული პროცესების დროს. ფიზიკოსები გრძნობენ, რომ ნეიტრინოებს ბევრი საინტერესო რამ შეუძლიათ მოუთხრონ მათ, ამიტომაც ცდილობენ ყველანაირი მეთოდით დაადგინონ ეს პარამეტრები. მზიური ნეიტრინოების დღისა და ღამის ნაკადებს შორის სხვაობის ზუსტი გაზომვაც ერთ-ერთი ასეთი საშუალებაა.