პულსარებზე მონადირე ბნელი მატერია

 მეცნიერების აღფრთოვანებას ნეიტრონული ვარსკვლავების განსაკუთრებული ტიპი – პულსარი იწვევს. არა იმიტომ, რომ პირველად აღმოჩენილ პულსარს LGM-1(პატარა მწვანე კაცუნები, რადგან არამიწიერი ცივილიზაციისგან გამოგზავნილი სიგნალები ეგონათ(PSR J1921+2153)) უწოდეს, არამედ კვანტური(1) ფიზიკით, ელექტრომაგნეტიზმითა და გრავიტაციით მდიდარი ნაზავის ერთ კომპაქტურ ობიექტში თავმოყრის გამო.

 წნევას, რომელიც ნეიტრონული ვარსკვლავის შავ ხვრელად გადაქცევას ეწინააღმდეგება, ფერმის წნევას უწოდებენ. ნეიტორნები, ფერმიონები არიან(მოკლედ ელემენტარული ნაწილაკების შესახებ), მათ ერთ კვანტურ მდგომარეობაში ყოფნა არ შეუძლიათ(პაულის პრინციპი), ამიტომ მათი ასე ახლო დისტანციებზე ყოფნა უძლიერესი მაგნიტური ველის წარმოქმნას იწვევს და ვარსკვლავის ბრუნვასთან ერთად, დამუხტულ ნაწილაკებს წარმოუდგენელ ენერგიებამდე აჩქარებს. ეს ნაწილაკები ასხივებენ, სხივები კი ვარსკვლავის ბრუნვის გამო შუქურასავით ციმციმებენ. თუ ჩვენ ასეთი სხივის გზაზე აღმოვჩნდებით, პერიოდულ ნათებებს დავინახავთ.

 ნეიტრონული ვარსკვლავი დედამიწაზე პატარაა, თუმცა, მზეზე მასიური, ღერძის გარშემო 100-ზე მეტი ბრუნით წამში(”ფერმიმ” ახალგაზრდა მილიწამიანი პულსარი აღმოაჩინა).

 ნეიტრონული ვარსკვლავის ასაკი და მასათა განაწილება, ჩვენი გალაქტიკის(არა მარტო ჩვენის) მკვდარი ვარსკვლავების ისტორიის თავისებურ გაქვავებულ ნამარხს წარმოადგენს. გარკვეული სიცარიელეები ასეთი ტიპის ”გაქვავებებშიც” გვხვდება. ნეიტრონული ვარსკვლავების შემთხვევაში ყველაზე უფრო აშკარა პრობელმა ის არის, რომ გალქტიკის ცენტრთან, ხნიერი სწრაფად მბრუნავი პულსარები თითქმის არ არიან.

 მეცნიერთა ვარაუდით, რადგან პულსარებიდან გამოსხივებულმა რადიაციამ დამუხტული ნაწილაკების ღრუბელში უნდა გაიაროს, ძირითადად ელექტრონების, რადიოანთებები გაიწელებიან. ეს გაწელვა იმდენად დიდი შეიძლება იყოს, რომ ჩვენ უბრალოდ ვერ ვხედავთ მათ. ესეც უხილავი პულსარები.

 გალაქტიკის ცენტრთან ახლოს ახლახანს აღმოჩენილი პულსარის გამოსხივება ძალიან გაწელილი არ აღმოჩნდა. ეს პულსარი საკმაოდ ახალგაზრდა და ენერგიულ ეკზემპლარს წარმოადგენს. ის კარგად ჩანს, რის გამოც კითხვა ჩნდება, სად არიან ხნიერი და სწრაფად მბრუნავი პულსარები?

 შესაძლოა, რომ ისინი საერთოდაც აღარ არიან. დაკარგული პულსარები სხვებზე მასიურები უნდა იყვნენ, ამიტომ ზედმეტი მასის ნაწილი, ალბათ, შავ ხვრელად გადაიქცა. ჩვეულებრივი მატერია ვარსკვლავის ზედაპირზე გროვდება, ბნელს კი ცენტრზე, ძალიან ნელი დალექვა და ნეიტრონული ვარსკვლავის შავ ხვრელად გადაქცევა შეუძლია. ამგვარად წარმოქნილი პატარა ხვრელი ჰოკინგისეულ გამოსხივებას უხვად უშვებს, რის გამოც ენერგიას უფრო სწრაფად კარგავს, ვიდრე  მატრიას შთანთქავს(შავი ხვრელის სიცოცხლის ხანგრძლივობა). შესაბამისად, თუ შავი ხვრელები ასეთნაირად ჩნდებიან, ჩვენ ბნელი მატერიის ზემოქმედების მინიმალური ძალის გამოთვლას შევძლებთ(ბნელი მატერია).

 მეორეს მხრივ, თუ ბნელი მატერია ძალიან სწრაფად გროვდება, გალაქტიკის ცენტრიდან შორს მყოფი სწრაფად მბრუნავი ხნიერი პულსარებიც საერთოდ აღარ უნდა ასრებობდნენ. ანუ, ზემოქმდების ძალის მაქსიმალური ზღვარიც არსებობს.

 გარდა ამისა, სწრაფად მბუნავი პულსარების ასაკიც ბნელი მატერიის სიმკვრივის მიხედვით უნდა კორელირებდეს. ბოლოს, ყველა ჩამოთვლილი ზღვრები, ბნელ მატერიაზე ნაწილობრივ უკვე შექმნილ წამოდგენასთან(ექსპერიმენტებით) წინააღმდეგობაში არ შედის.

 სავარაუდოდ, ბნელი მატერიის შესაძლო სიმკვრივისა და პულსარების დანაკლისს შორის კორელაციის დასადგენად საკმაო რაოდენობის პულსარები მოიძებნება. თუ ეს მოხერხდა, ბნელი მატერიის ნაწილაკთა საძიებო დიაპაზონი კიდევ უფრო შევიწროვდება(ბნელი მატერიის ქარი, როგორც ჩანს, მაინც უბერავს; პულსარის „კერძი“).

httpv://www.youtube.com/watch?feature=player_detailpage&v=VT60e_YCJ0Y