თეთრი ჯუჯა ისევ აინთო და აფეთქება

 ევროპის კოსმოსური სააგენტოს მეცნიერებმა, გამა-ობსერვატორია ”ინტეგრალის” გამოყენებით, სამყაროს ერთ-ერთი ენერგიული მოვლენის მთავარი ეტაპების აღბეჭდვა შეძლეს, რითაც მტკიცდება, რომ თეთრი ჯუჯების სახელით ცნობილ ”მკვდარ” ვარსკვლავებს(როგორ კვდებიან ვარსკვლავები), გრაკვეულ გარემოებებსა და პირობებში ახლიდან ანთება და ზეახლად აფეთქება შეუძლიათ(ჩანდრასეკარის ზღვარი).

jujebi miskdnen da afetqdnen

 აღსანიშნავია, რომ Ia-ს ტიპის ზეახლების აფეთქება საკმაოდ გავრცელებულ მოვლენას წამოადგენს. თეთრი ჯუჯების აფეთქება კი საკმაოდ იშვიათი მოვლენაა, რაც ასეულობით და ათასეულობით წელიწადში ერთჯერ ხდება(ზეახალი ვარსკვლავი).

 თეთრი ჯუჯას აფეთქებაზე დაკვირვების შანსი 2014 წლის 21 იანვარს გაჩნდა, როცა ლონდონის კოლეჯის სტუდენტებმა, ერთ-ერთი სასწავლო ობსერვატორიის საშუალებით, ზეახალის ანთება აღმოაჩინეს, რომელიც ძალიან ჰგავდა Ia-ს. ეს კოსმოსური ობიექტი გალაქტიკა M82-ში, დედამიწიდან 11,5 მილიონი წლის მანძილზე მდებარეობს. გალაქტიკაში რაიმე განსაკუთრებული არაფერი დაიმზირებოდა, თუ გამა-გამოსხივების უნიკალურ სპეტრს არ ჩავთვლით, რომელსაც აფეთქების პროცესში წარმოქმნილი რადიოაქტიური ელემენტების ხელმოწერა აღმოაჩნდა(საშუალო მასის შავი ხვრელი M82-ში; სად არის SN2014J-ს რენტგენი?; ელვარე ზეახალი M82-ში).

supern 2014

 ”ობსერვატორია ”ინტეგრალს” ვარსკვლავის აფეთქებისას დაწყებული თერმობირთვული პროცესების საკვლევი მოწყობილობა გააჩნია. მიუხედავად ამისა, ამ აფეთქებას 10 წელიწადზე მეტ ხანს ველოდით, თან, კოსმოსური მასშტაბებით თუ ვიმსჯელებთ, ასე ახლოს” – ამბობს კვლევის ერთ-ერთი მონაწილე(ბირთვული დაშლა და სინთეზი).

 თეორიის მიხედვით, ნახშირბადი და ჟანგბადი, რომლებითაც თეთრი ჯუჯას მატერია მდიდარია, აფეთქების დროს რადიოაქტიურ ნიკელად სინთეზირდება. მცირე ხნის მერე ეს ნიკელი იშლება და რადიოაქტიურ კობალტს(Co56) წარმოქმნის, რომელიც საკმაოდ დიდი ხნის მერე სტაბილურ რკინად გარდაიქმნება.

 SN2014J სიახლოვემ ობსერვატორია ”ინტეგრალს” გამა-სხივების მაღალი ხარისხის ჩანაწერის გაკეთების საშუალება მისცა, სხივებისა, რომელთა სპექტრში ისეთი რაოდენობით რადიოაქტიური კობალტის დაშლა დაიმზირებოდა, რომელსაც არსებული მოდელები წინასწარმეტყველებენ.

 ”სპექტრთა მიმდევრობა, რომელსაც ”ინტეგრალი” მომდევნო 50 დღის განმავლობაში იწერდა, იმდენად მაღალი ხარისხის იყო, რომ აფეთქების გაფართოებად ნარჩენში არა მარტო კობალტის კვალი აღმოჩნდა, არამედ სხვა დამახასიათებელი მოვლენების კვალიც. ეს იმაზე მეტყველებს, რომ 12 წლიანი მუშაობის მერეც, ობსერვატორია ”ინტეგრალი” არის ინსტრუმენტი, რომელსაც სამყაროში მიმდინარე მაღალენერგიული პროცესების გამოცანათა ამოხსნა შეუძლია”(თეთრი ჯუჯები).

Leave a Reply

თქვენი ელფოსტის მისამართი გამოქვეყნებული არ იყო. აუცილებელი ველები მონიშნულია *

This site uses Akismet to reduce spam. Learn how your comment data is processed.